SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN İŞLENEN HAKARET SUÇU

1. GİRİŞ
   Günümüz teknolojik gelişmeleriyle birlikte bugünün dünyasında hayatımızın içinde birçok sosyal medya uygulaması bulunmakta ve her geçen gün yenileri hayatımıza eklenmeye devam etmekte. Farklı amaçlarla hizmet sunan sosyal medya uygulamalarıyla sevdiklerimiz ile gerek fotoğraf ve video yoluyla gerekse de mesaj yoluyla etkileşim kurabilmek konusunda avantajlara sahip olsak da ne yazık ki kötü niyetli kimseler tarafından da sosyal medya uygulamaları zorbalığın, suçun ve genel anlamda hukuka aykırı davranışların meskeni haline de gelebiliyor. Bugünki yazımız da sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu, cezası ve failin tespiti hususlarında bilgi vereceğiz.
2. HAKARET SUÇU
   Hakaret suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 125. maddesinde düzenlenmektedir. İlgili maddenin ilk fıkrasında hakaret suçunun fail tarafından nasıl işlenebileceğine ilişkin bilgi verilmektedir. İlk fıkraya göre fail, mağdurun şeref, onur ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil ya da olgu isnadında bulunacak yahut sövme suretiyle hakaret suçu işlenebilecektir.
   1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…)[49] veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
   Hakaret suçunda korunmaya alınan hukuki değer kişinin şeref, onur ve saygınlığı gibi kişilik değerleridir. Nitekim, hakaret suçu Türk Ceza Kanunun ”Kişilere Karşı Suçlar” başlığı altında ve ”Şerefe Karşı Suçlar’‘ kategorisinde düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu hakaret suçuna ilişkin düzenlemede kişinin şerefini hukuka aykırı davranışlardan korumayı amaç edinmiştir. Yine yukarıda fıkra hükmünde hakaret suçunun nasıl vücut bulabileceği düzenlenmiştir. Fail, somut fiil ya da olgu isnadında bulunacak ya da sövme eylemi gerçekleştirecektir. Bu noktada Yüksek Mahkeme kararları hangi isnatların hakaret suçuna vücut verip vermediği konusunda yol gösterici olacaktır. Örneğin, ‘‘Ayşe X firmasından sürekli olarak kıyafet çalıyor.” ifadesi bir somut fiil isnadı olmakla birlikte kişinin şeref, onur ve saygınlığını hedef aldığından dolayı iddianın gerçekliği ispatlanamadığı taktirde söylemin hakaret suçuna vücut verdiği konusunda hiçbir şüphe bulunmamaktadır. Hakaret suçuna vücut veren eylem, mağdurun yüzüne karşı işlenebileceği gibi gıyabında da işlenebilecektir. Yukarıda yazılı fıkra hükmünce fiil mağdurun gıyabında işlendiği taktirde fiilin işlendiğine dair doğrudan tanıklık yapabilecek 3 kişinin varlığına ihtiyaç bulunmaktadır. Burada doğrudan tanıklıktan kasıt başkalarından duyma – dolaylı tanıklığın aksine bizzat mağdura gıyabında hakaret edildiğinde mevcut ortamda bulunmaktan bahsedilmektedir.
   2/A. Cezası
   Hakaret suçunun cezası, suçun basit halinde yukarıda fıkra hükmü uyarınca üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası olarak belirlenmiştir. Fıkra hükmünde geçen veya bağlacı doğru yorumlanmalıdır. Burada bağlaç ile belirtilen cezanın ya üç yıldan iki yıla kadar hapis cezası olacağı ya da hiç hapis cezasına ilişkin hüküm olmaksızın adli para cezası olarak cezanın belirlenmesidir. Yine hakaret suçuna ilişkin maddenin devamı fıkralarında belirtilen nitelikli hallerde – kamu görevlisine karşı görevinden dolayı örneği gibi – cezanın alt sınırı ve artış oranı değişmektedir.
   2/B. Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Suçu
   Hakaret suçu mağdurun yüzüne ya da fiziki ortamda gıyabında işlenebileceği gibi bu yazımızın asıl konusu olacağı şekilde sanal ortamda da işlenebilecektir. Özellikle Instagram, Facebook, X(Twitter) gibi platformlarda ne yazık ki birçok özellikle etkileşim ve takipçi sayısı yüksek kullanıcı kendilerine edilen küfür ve hakaret içerikli söylemlerden fazlasıyla rahatsız olup hukuki yollara başvurma ihtiyacı hissetmektedirler. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunda kişinin paylaşımının altına yapılan yorumlar, özel mesaj yoluyla gönderilen ifadeler suçun varlığını oluşturacak eylemler olabilir. Bu hususta özellikle bir kişiye karşı kullanılan hakaret içerikli söylem sosyal medyada herkesin erişebileceği ve görebileceği şekilde yani aleni olarak yapılmışsa hakaret suçunu düzenleyen maddenin 4. fıkrası uyarınca ceza altıda bir oranında arttırılacaktır.
   4) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
   Hakaret suçu, takibi şikayete tabi bir suç olduğundan mağdur fail ve fiili öğrendikten sonra 6 ay içerisinde şikayetini adli makamlara bildirmelidir aksi taktirde hak düşürücü süre sona erdiğinden daha sonrasında yapılacak şikayette sonuç alınmayacaktır. Yine hakaret suçu uzlaşma hükümlerine tabi olduğundan soruşturma sonucunda şüphelinin hakaret suçuna işlediğine ilişkin cumhuriyet savcısında yeterli şüphe oluşsa dahi uzlaşma görüşmeleri yerine getirilmeden iddianame hazırlanarak şüpheli hakkında kamu davası açılamayacaktır. Uzlaşma görüşmeleri, uzlaşma bürosu tarafından dosyaya atanacak profesyonel ve tarafsız bir uzlaştırmacı tarafından yürütülecek olup bu süreç içerisinde mağdur, karşı taraftan maddi bir bedel talep edebilir yahut kamu veya kamu yararına çalışan kurumlara bağış yapılması gibi taleplerde bulunabilecektir.
3. FAİLİN TESPİTİ
   Sosyal medya üzerinden hakaret suçuna vücut veren ifadelere maruz kalan kişilerin, suç duyurusunda bulunmadan önce kesinlikle ve kesinlikle hakaret içerikli söylemin, söylem sahibi kimsenin profilinin ekran görüntülerinin alınması gerekmektedir. Yine söylem sahibi şahıs hakkında şahsın profilindeki detaylar dikkatle incelenerek kişinin tespitine yardımcı olacak hususların belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin, şahıs yakın tarihte bir araç ile fotoğraf çekilip bunu sosyal medya hesabına
   yüklemişse aracın kendisine ait olabileceği düşüncesiyle araç plakasının ve fotoğrafın kaydedilmesi gerekmektedir. Gerekli ekran görüntüleri ve bilgiler toplandıktan sonra profesyonel olarak yazılacak suç duyurusu dilekçesi ile – bir avukatın hukuki yardımına başvurmanın en doğrusu olacağı kanaatindeyiz.- savcılığa suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.
   Savcılık, şikayetçinin verdiği bilgiler ışığında kolluk marifetince şüpheliyi tespit etmeye çalışacak olup aynı zamanda şüphelinin IP adresi gibi şikayetçinin ulaşamayacağı kolluk güçlerinin gerekli uzmanlık ve teknolojik imkanları vasıtasıyla ulaşabileceği imkanları da kullanarak kişinin tespiti için emek gösterecektir. Kişinin tespiti yapılabildiği durumda şüphelinin ifadesi alınacak ve devamında yeterli şüphenin bulunması durumunda dosya uzlaşma bürosuna gönderilecektir. Mağdur ve şüpheli arasında uzlaşma süreçlerinin olumsuz sonuçlanması halinde şüpheli hakkında iddianame hazırlanarak kamu davası açılacak ve akabinde yargılama süreci yürütülecektir.
   Av. Yunus SOLAK
   Solak Hukuk Bürosu